9 فایده یادگیری زبان دوم در کودکان
آموزش زبان دوم به کودکان دید وسیعتری نسبت به جهان و فرهنگهای مختلف به آنها میدهد. درواقع میتوان گفت فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان قرار گرفتن در مقابل دنیایی از فرصتهای جدید است که به رشد عاطفی و تحصیلی آنها کمک بزرگی میکند.
ذهن بچهها در کودکی به خوبی گنجایش دریافت اطلاعات جدید دارد. چه بهتر که از این ارزش استفاده کنید و کودکان را در معرض یادگیری زبان دوم قرار دهید. بدین شکل بچه شما بهعنوان یک بچه دوزبانه میتواند بهراحتی با افرادی جدای از زبان مادری خود حرف بزند و به لطف این مهارت از فرصتهای شغلی متعددی بهرهمند شود. همراه ما باشید تا در این مقاله شما را بیشتر با فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان آشنا کنیم.
فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان
ژورنال گزارشهای علمی در ژانویه سال ۲۰۲۱ با تحقیق بر روی ۱۲۷ بزرگسال به دو مزیت شناختی در مورد افرادی که در کودکی زبان دوم یاد گرفتهاند، دست یافت.
فایده اول یادگیری زبان دوم در کودکی، رسیدن به تغییرات بصری سریعتر نسبت به سایر افرادی بود که بعدها دوزبانه شدند. مورد دوم نشان میداد افراد مورد تحقیق توانایی بیشتری برای تغییر توجه خود از تصویری به تصویر دیگر دارند.
محققان این دو فایده یادگیری زبان دوم برای کودکان را ناشی از تمرین «تغییر» سریع بین دو زبان میدانند. در ادامه سایر مزایای آموزش زبان دوم در کودکان را بررسی میکنیم:
تشویق همدلی
اورن باکسر دکترای عصب روانشناس معتقد است: “بچههایی که در کودکی زبان دوم را یاد گرفتهاند، با درک اجتماعی بیشتری بزرگ میشوند.” کودکان دوزبانه در درک موارد زیر پیشرفت روبهرشدی خواهند داشت:
- افکار دیگران
- دیدگاه افراد دیگر
- خواستههای دیگران
- مقاصد اشخاص دیگر
همچنین او میگوید: “درصد بالایی از این رشد بهدلیل سیستم زبانی قویتر است که باعث میشود کودک ویژگیهای خاصی از ارتباط مانند ریتم گفتار و لحن صدا را تشخیص دهد.”
با این حال تشویق همدلی، به تنهایی یک مزیت نیست بلکه باید بتوانید با احساسات همدلانه کنار بیایید تا نیازهای شما از نیازهای دیگران تشخیص داده شود.
تقویت عملکرد مغز
یکی از مهمترین فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان رشد مغز بچهها است. این ارزش باعث میشود تا فرزند شما از همان خردسالی برنامهریزی، حل مسئله، تمرکز و انجام چند کار با یکدیگر را بهتر یاد بگیرد.
دنزر روانشناس سیاستهای آموزشی در مورد مزیت شناختی آموزش زبان دوم میگوید: “نوزادانی که در یک محیط دوزبانه رشد میکنند، عملکرد اجرایی بهتر و پیشرفتهتری در سن ۷ ماهگی نسبت به همسالان خود نشان خواهند داد.”
همچنین دنزر معتقد است: ” اگر بچهها در دوران کودکی زبان دوم را یاد بگیرند از اختلالات مغزی که معمولا تا اواسط سن ۶۰ سالگی بروز پیدا میکند، جلوگیری میشود.” درواقع میتوان فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان را عقب افتادن زوال عقل و آلزایمر بهطور میانگین تا چهار سال دیرتر دانست.
مزیت تحصیلی
ارزش یادگیری زبان دوم برای کودکان زمانی بیشتر خود را نشان میدهد که از کودک در مدرسه بهعنوان فرد با سواد یاد میکنند.
دنزر در این خصوص میگوید: “یادگیری زبان دوم در کودکان باعث میشود تا نسبت به همسالان تک زبانه خود با سرعت بیشتری خواندن و نوشتن را یاد بگیرند.” در واقع دنزر دوزبانه بودن بچهها را یک مهارت لازم برای سوادآموزی کودکان معرفی میکند.
شاید در ابتدا کودک سن پایین هنگام آموزش زبان دوم، توانایی یادگیری زبان مادری خود را از دست دهد اما این مورد نمیتواند مزایای سوادآموزی زبان دوم را نقض کند. زیرا عملکرد بهتر کودکان دوزبانه نسبت به کودک تک زبانه در آزمونهای آگاهی و کسب کلمات جدید پیشرفت بسیار خوبی نشان میدهد.
اعتمادبهنفس بالاتر
کودکان همیشه در جستجوی کشف چیزهای جدید هستند. اگر آموزش زبان دوم برای بچهها با انواع مختلف بازی و سرگرمی همراه شود میتواند باعث بالاتر رفتن اعتمادبهنفس آنها شود.
شرکت در یک فعالیت خانوادگی
یکیدیگر از فواید یادگیری زبان دوم در کودکان شروع زودهنگام این فرایند با بچهها و تجربهای دلنشین برای تمام خانواده محسوب میشود. این مزیت در تمام سالهای زندگی کودک همراه او خواهد بود و با ابعاد مختلف آن رشد میکند. همه اعضای خانواده میتوانند با شرکت در این فرایند جهت آموزش زبان دوم به فرزند خردسال از مزایای یادگیری او سود ببرند.
رشد مهارت حل مسئله
یادگیری زبان دوم در کودکان باعث میشود تا بتوانند در بزرگسالی یک حلکننده متخصص و متفکری خلاق باشند. زبان دوم به تمرین مداوم مغز کمک میکند، زیرا ذهن باید بهطور مستمر تلاش کند تا بفهمد چه زمانی به کدام زبان حرف بزند.
تحقیقات نشان داده فواید یادگیری زبان دوم برای بچهها تنها شامل افزایش مهارت حل مسئله در آنها نیست، بلکه کودک دوزبانه میتواند در بزرگسالی درست برنامهریزی کند، کارهای خلاقانهتر انجام دهد و تمرکز لازم برای انجام چند کار داشته باشد.
ایجاد تفکر خلاق
یکیدیگر از ارزشهای یادگیری زبان دوم برای کودکان این است که آنها میتوانند دنیا را از دریچههای مختلف نگاه کنند. بنابراین با دیدگاههای متفاوت آشنا میشوند که در این صورت خلاقانهتر فکر کنند.
زبانهای جدید موانع تازهای از انتقال معنای کلمات به ذهن ما اضافه میکنند. معنی کلماتی که شاید در زبانهای مختلف نتوان برای آنها معادلی پیدا کرد. اما ذهن دوزبانه کودک میتواند راههایی برای دور زدن این موانع پیدا کند که به آن تفکر واگرا (Divergent Thinking) گفته میشود. تفکر واگرا عامل اصلی تحریک خلاقیت در کودکان است.
ارتباط بهتر با فرهنگهای مختلف
اگر کودک شما در سنین پایین آموزش زبان دوم ببیند، بهراحتی میتواند در بزرگسالی با افراد بیشتری از فرهنگهای مختلف در ارتباط باشد. در این صورت فرصت سفر به سراسر جهان و آشنایی با فرهنگهای مختلف را از دست نخواهد داد.
کسب موقعیت شغلی بیشتر
میتوان دیگر مزایای هیجانانگیز یادگیری زبان دوم در کودکان را ایجاد فرصت شغلی متعدد در بزرگسالی دانست. در عصر مدرن اکثر شرکتها به دنبال کارمندان دوزبانه هستند و دستمزد بیشتری برای آنها در نظر میگیرند.
در این صورت فرزند شما میتواند کار خود را در شرکتهای بینالمللی شروع کند و پیشرفت قابل توجه داشته باشد. از طرفی اگر کودک شما در بزرگسالی به مشاغل پردرآمد همچون پزشکی، وکالت و کارهای فنی یا علمی پژوهشی علاقهمند شود، بهدلیل یادگیری زبان دوم در کودکی از همسالانش جلوتر است و میتواند وقت خود را صرف آموزش تخصصی در رشته مورد نظر کند.
روش یادگیری زبان دوم برای کودکان
اگر میخواهید فرزند خردسال شما از فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان بهرهمند شود، ابتدا باید به او کمک کنید تا به درستی این فرآیند انجام شود. بهترین راهکار شامل موارد زیر میشود:
۱. زود شروع کنید
یادگیری زبان دوم برای کودکان را هرچه زودتر شروع کنید بهتر است. حتی میتوان قبل از تولد نوزاد اقدام کرد. دکتر باکسر در این خصوص میگوید: ” یادگیری زبان دوم برای کودکان باید قبل از هفته ۳۰ بارداری در رحم آغاز شود. زیرا پردازش شنوایی نوزاد در این مرحله تکمیل شده است.
۲. از ابزارهای مفید استفاده کنید
اگر بچهها از سنین پایین در محیطی قرار بگیرند که اکثر افراد دوزبانه هستند، فرآیند یادگیری آنها سریعتر تکمیل میشود. بنابراین اگر خودتان دوزبانه نیستید به کمک روشهای زیر کودک را در معرض یادگیری زبان دوم قرار دهید.
- خواندن کتابهای دوزبانه
- بازی کردن با دوستان دوزبانه
- استخدام پرستار دوزبانه
- ثبت نام کودک در مدارس دوزبانه در صورت امکان
۳. ناامید نشوید
اگر شما بهعنوان والدین تنها به زبان مادری خود تسلط دارید، ناامید و نگران نشوید. راهکارهایی وجود دارد که میتوانید از آنها کمک بگیرید و فرزند خود را از فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان بهرهمند سازید. دکتر دنزر معتقد است باید از رویکرد «خودخواسته» استفاده کنید. بدین شکل که:
- در کلاسهای زبان دوم سطح بزرگسالان شرکت کنید
- با برنامههای آموزش زبان دوم تمرین کنید
- برنامه مورد علاقه خود را با زبان اصلی یا زیرنویس زبان دوم تماشا کنید
۴. به توانایی کودکان اعتماد کنید
یادگیری زبان دوم برای کودکان نه تنها باعث گیج شدن بچهها نمیشود بلکه واژگان آنها توسعه بیشتری پیدا میکند.
تحقیقات نشان داده والدینی که نگرانند یادگیری زبان دوم در کودکی باعث عقب ماندن آنها در زبان مادری شود، فرزند تک زبانهای پرورش میدهند که در یادگیری واژگان نسبت به کودکان دوزبانه کُندتر خواهند بود.
بهترین سن برای آموزش زبان دوم به کودکان
برای یادگیری زبان دوم هیچوقت دیر نیست؛ اما طبق گفته کارشناسان و محققان، این یادگیری اگر در سن مناسب آغاز شود، برای خود کودک راحتتر است. معمولا والدین ترجیح میدهند آموزش کودکان را بین ۳ تا ۵ سالگی آغاز کنند؛ سنی که ذهن کودک آماده تقویت خلاقیت، مهارتهای تفکر انتقادی و انعطافپذیری است. در این بازه زمانی کودک مشغول یادگیری زبان مادری و تسلط به آن است و انعطاف بیشتری برای یادگیری زبانهای دیگر از خود نشان میدهد. اما اگر این فرصت را از دست دادید، هنوز فرصت دارید:
- بین سن ۴ تا ۷ سالگی موقعیت مناسبی برای آموزش زبان دوم به کودکان است و فرزند دلبندتان میتواند چند زبان را بهطور موازی و همزمان یاد بگیرد.
- ممکن است تا سن ۷ سالگی کودک شما آموزش زبان دوم را شروع نکرده باشد. هنوز هم فرصت شروع روشهای آموزش زبان دوم به کودکان هست. تحقیقات نشان میدهد از ۸ سالگی تا قبل از بلوغ ذهن کودک کاملا آماده یادگیری زبان دوم است.
معایب یادگیری زبان دوم به کودکان
در کنار فواید آموزش زبان دوم به کودکان، این کار معایبی هم دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
۱. آموزش زبان دوم زبان کودک را دیرتر باز میکند!
اگر از والدین یکی دو نسل قبل بپرسید، بسیاری از آنها (به اشتباه!) معتقدند آموزش زبان دوم باعث تاخیر در تکلم کودک میشود. بهعبارت دیگر، زبان کودک دیرتر از همسالانش باز میشود! هنوز که هنوز است، نهتنها هیچ مدرک علمی دال بر صحت این باور بهدست نیامده، تحقیقات زبانشناسی نیز آن را رد کرده و کاملا بیاساس است. فقط یک مسئله وجود دارد و آن احتمال ۳ تا ۶ ماه تاخیر در تکلم کودک است. علت این تاخیر میتواند فشار حاصل از روشهای آموزش زبان دوم به کودکان باشد که کودک برای یادگیری یک زبان دیگر نسبت به همسالان خود تحمل میکند.
۲. برخی کودکان تحمل فشار اضافه را ندارند!
مغز کودک در سنین پایین آماده یادگیری انواع و اقسام مفاد درسی نیست. اگر تلاش میکنید مهارتهای خواندن، نوشتن، شنیدن و حرفزدن به زبان انگلیسی را همزمان تقویت کنید، احتمال دارد کودک تحمل اینهمه فشار را نداشته و اذیت شود. میتوانید با محدودکردن انتظارات خود به صرفا «صحبت کردن»، بخش زیادی از این فشار را از دوش کودک بردارید.
۳. آموزش زبان دوم نیازمند تلاش والدین است
کودک برای یادگیری زبان جدید به همراهی و کمک والدین نیاز دارد. نه تنها لازم است انرژی بیشتری صرف تشویق و افزایش انگیزه کودک به یادگیری زبان دوم شود، بلکه گاهی نیاز است والدین همراه و همپای کودک نوآموز خود، زبان روزمره را در خانه (حداقل برای چند ساعت) تغییر دهند یا فیلمها و کارتونهای زبان موردنظر را در خانه پخش کنند.
۴. در زبانهای آموختهشده تداخل ایجاد میشود
این اتفاق نه عجیب است نه قابل اجتناب؛ تقریبا تمام کودکانی که مشغول یادگیری زبان دوم هستند، با مسئله تداخل زبانی مواجه میشوند. شاید ببینید کودکتان حین مکالمه به زبان فارسی از چند لغت انگلیسی (یا بالعکس) هم استفاده کند؛ صرفا برای اینکه معادل فارسی آنها را به خاطر نمیآورده است.
۵. شروع آموزش از دوران کودکی هزینهبردار است
آموزش زبان دوم رایگان نیست. حتی مهدکودکها و مدارسی که زبان دوم یاد میدهند، شهریه بالاتری نسبت به سایر مراکز آموزشی دارند. با توجه به اینکه یادگیری زبان دوم خواهناخواه با ورود به پایه متوسطه آغاز میشود، شروع یادگیری از سنین پایین عملا هزینه اضافهای است که بسیاری از والدین مشتاقانه میپردازند.
اشتباهات والدین در آموزش زبان دوم به کودکان
فواید آموزش زبان دوم به کودکان زمانی شامل حال آنها میشود که اشتباهات والدین در این مسیر به حداقل برسد. منظور از اشتباهات، تصمیمهای خودسرانهای است که ظاهرا در راستای کمک به یادگیری کودک هستند، اما نتیجهای جز تحت فشار گذاشتن کودک و آسیبهای مختلف ندارند.
اگرچه روشهای آموزش زبان دوم به کودکان از سنین پایین معمولا نتایج مطلوبی بهدنبال دارد، شروع آموزش از سنین خیلی خیلی کم معمولا با نتایج خوبی همراه نخواهد بود. کودکی که هنوز یک زبان را یاد نگرفته و به آن مسلط نیست، زمانی که در مواجهه با دو زبان قرار میگیرد، کمی گیج میشود و شاید حتی فرق میان این دو زبان را درست متوجه نشود! یکی دیگر از معایب شروع آموزش از سنین پایین، احتمال ترکیب قواعد دو زبان است.
سخن پایانی
اکثر کودکان در سراسر جهان با بیش از یک زبان بزرگ میشوند. فواید یادگیری زبان دوم برای کودکان نه تنها باعث توسعه واژگان آنها میشود، بلکه با گسترش دید بچهها به رشد عاطفی و اجتماعی فرزندتان کمک بزرگی میکند. از همینرو ما در این مقاله شما را با ارزش یادگیری زبان دوم برای بچهها آشنا کردیم. شما هم میتوانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.